• Gelişimsel Değerlendirme

Çocuğu tanımak hem aile hem de eğitimciler için çok önemlidir.

Erken çocukluk dediğimiz dönemde, bireyin yaşam becerilerinin temelleri atılır. Bebeklikte ve erken çocuklukta yapılan değerlendirmeler hem bebek/çocuk ile hem de anne (bakımveren) ve aile ile ilgili bilgi verirken aynı zamanda doğru yönlendirmeler ile de destek sağlar. Bu nedenle “aile merkezli gelişimsel değerlendirme ve izlem” çok kıymetlidir.

Unutulmamalıdır ki her şeyden önce bebek için tensel temas çok önemlidir. Bunun yanında ihtiyaçlarını anlayabilmek ve bunlara karşı duyarlı olmak, sabır göstermek ve bebeğe karşı tutarlı davranmak hem bebeğin güven duygusu hissetmesi hem de bakımın kalitesini arttırmaktadır.

Çocuğun her bir gelişim dönemini sağlıklı olarak geçirmesi ve bir sonraki gelişim dönemine hazır olması, çocuğun yaşamda bağımsız, kendine güvenen, kendini her ortamda koruyabilen, mutlu bir çocuk ve sonrasında yetişkin olmasını getirir.

Aile merkezli gelişimsel değerlendirme ve izlemin bir takım ilkeleri vardır:

• Erkenlik (değerlendirmesinin ve gereken müdahalelerinin mümkün olduğunca erken yapılması)
• Bütünlük (gelişim alanlarını ve bunları etkileyen etmenler)
• İşbirliği (aile ile sıcak ve güvenli bir ilişki)
• Uzmanlık (uzmanın kullandığı envanterler dışında alanında yeterli bilgi ve donanım)
• Çeşitlilik (kullanılan testler, teknik, yöntem ve disiplinlerde çeşitliliğin olması)
• Yeterlilik (çocuğun yeterli/ yetersiz olduğu becerilerin birlikte ele alınarak yapılması)
• Süreklilik (farklı zaman dilimlerinde tekrar ele alınması) 
• Derinlik (süreç doğum öncesi dönemden başlayarak ele alınmalı)
• Gizlilik (sonuçlar aile ile kullanılan dile, ifadeye dikkat edilerek paylaşılmalı)
• İsteklilik (ailenin de çocuğun da gönülden katılımının olması)
• Değerlendirmede çocuğun kronolojik yaşının tam olarak hesaplanması,
• Doğum zamanı, şekli ve istenen bir gebelik olması,
• Ailenin çocukla ilgili kaygısı ve bu kaygının gerçek durum ile yakınlığı,
• Ailenin çocukla ne kadar ve nasıl zaman geçirdiği gibi faktörler de dikkate alınmalıdır.

Bebeklik ve ilk çocukluk döneminde gelişimsel değerlendirme için tek bir yöntemden söz edilemez, çeşitli değerlendirme yöntem ve araçlarından yararlanılmaktadır.

Özellikle oyun içinde gözlemlerin daha nitelikli bir gelişimsel değerlendirme için önemli olduğu vurgulanabilir. Çocuğun davranışlarının anlamlarının ve işlevlerinin anlaşılmasını sağlayarak müdahale programları için rehberlik sağlayabilir.

En yaygın kullanılan formal değerlendirme yöntemlerinin başında standardize testler (gelişimsel tarama testleri) gelmektedir. Uygulayıcının uzmanlık düzeyinin de yine çok önem taşıdığı bu testler, çocuğun davranışlarına en çok kısıtlama getiren formal değerlendirme yöntemi sayılmaktadır.

• Gelişimsel Değerlendirmede Kullanılan Test ve Ölçekler
• Apgar
• Yeni Doğmuş Bebekler İçin Davranışsal Değerlendirme Ölçeği
• Bayley Bebek Gelişim Envanteri
• Portage Erken Eğitim Programı
• Denver Gelişim Tarama Testi- II
• Gazi Erken Çocukluk Değerlendirme Aracı (GEÇDA)
• Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE)
• Metropolitan Okul Olgunluğu
• Gelişimi İzleme ve Destekleme Rehberi (GİDR)
• Goodenough Harris Adam Çiz
• Bender Gestalt Görsel Motor Algılama
• Louisa Düss Psikanalitik Öykü Tamamlama
• Porteus Labirentleri
• Kent E.G.Y
• Catel 2A
• Amerikan P.D Hiperaktivite Ölçeği

Standart testler uygulanırken; uygulayıcı, uygulama ortamı, uygulama materyallerinin güvenilirliği, çocuğun o anki açlık-tokluk, uyku, huzursuzluk, istek gibi durumları ile uygulayıcının aile ve çocukla kuracağı iletişim sağlıklı bir değerlendirme sonucu için çok önemlidir. Ayrıca, uygulamaya başlamadan önce, çocuk değerlendirmeye anne ile alınıyorsa, anneye ne kadar müdahil olacağı ile ilgili bilgi verilmeli, sınırları korunmalıdır.

• Çalışmalarda Kullanılan Eğitim Programları
• Küçük Adımlar
• OCİDEP
• Portage
• PREP
• Türkçe PREP
• Türkçe MATH

 

•  Gelişim Takibi

Yapılan değerlendirme sonucunda; çocuğun mevcut durumu ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak, uygun yönlendirmelerin yapılması gelişimin takibi ile sağlıklı bir şekilde izlenebilir. Normal gelişim sürecinden farklı bir gelişim seyri görülürse uygun erken müdahale programları ile çocuğun gelişimi desteklenir.

Gelişimsel değerlendirme ve gelişim takibi, çocukta eksik aramak, problem tespit etmek demek değildir. Her birey gibi her bebek ve çocuk da birbirinden farklıdır. Yetersizlikler gibi üstün/ ileri düzeyde görülen becerilerin de anlamlı karşılık bulması, çocuğu yaşamında zora sokmaması için uygun şekilde desteklenmesi gerekir.

 

​​​​​​