Beslenme: Büyüme, gelişme, sağlığın korunması ve sağlıklı yaşamın devam ettirilmesi, üremenin sürdürülmesi için, besin maddelerinin yeterli miktarda ve uygun zamanda alınmasıdır.

Dengeli Beslenme: Büyüme, gelişme, sağlığın korunması ve üremenin devamı için gerekli olan besin maddelerinin;

• Yaş
• Cinsiyet
• Boy
• Aktivite
• (varsa) özel durum (hamilelik, vb)
• (varsa) hastalık durumuna göre alınmasına denir.

 

0-1 Yaş Beslenme

Anne Sütü:

• Doğumdan hemen sonra bebeğe verilmeye başlanmalıdır. Süt gelmemiş olsa bile bebek emzirilmelidir.
• 2 yaşına kadar tamamlayıcı besinlerle birlikte anne sütü verilmesine devam edilmelidir.
• Tek başına bebeğin ilk 6 ayındaki tüm besin gereksinimlerini karşılayabilir.
• Bebeği enfeksiyonlara karşı koruyan bağışıklık maddeleri içeren anne sütü, canlı bir aşı gibidir.
• Demir ve kalsiyum emilim oranı yüksek olduğundan bebeği ilk 6 ay raşitizm ve anemiden korur.
• İlk 6 ay ek besine başlamak hem anne sütünün yararlı etkilerini hem de süt yapımını azaltmaktadır.
• Bebekle anne arasında ruhsal yakınlık oluşmasını sağlar ki bu da bebekte güven duygusu oluşturur.

Ek Besin:

• Anne sütü almaya devam eden bebeklerde büyüme ve gelişme standartlara uygunsa 6. aydan itibaren ek besinlere başlanır.
• Anne sütü almayan bebekler için ilk aylarda en uygun besinler formül mamalar, sulandırılmış inek sütü veya yoğurttur. Ancak hiçbiri anne sütü kadar değerli değildir.
• Anne sütü yoksa en iyisi başka bir annenin sütü (sütanne) denilmektedir. Hatta birçok ülkede anne sütü bankaları kurularak emziremeyen annelere yardımcı olunmaktadır.
• İlk verilen tamamlayıcı besin tatlı olmamalı; şeker, bal, reçel, bisküvi, muhallebi, vb. besinlerin verilmesinin enerji alımını artıracağı unutulmamalıdır.
• Bebek beslenmesinde biberon değil kaşıkla beslenme uygulanmalıdır.

1-5 Yaş Beslenme

• Çocuğun yaşına ve olması gereken ağırlığına uygun yeterli ve dengeli beslenme düzeni sağlanmalıdır.
• Şeker ve yağ içeriği yüksek besinler çocuk istediği için ya da ödül olsun diye verilmemelidir.
• Düşük enerjili diyetler kesinlikle uygulanmamalıdır.
• Her öğünde dört besin grubundan besinlerin bulunmasına dikkat edilmelidir.
• Öğün atlanılmamalı, azar azar ve sık sık beslenilmelidir.
• Fiziksel aktivitesi artırılarak, büyüme ve gelişmesi izlenerek hızlı ağırlık artışı önlenmelidir.

Ebeveynlerin, bakımverenlerin, eğitimcilerin beslenme konusunda bilinçlendirilmesi, çocukların beslenme alışkanlıklarının gelişmesinde çok önemlidir.

 

Çocukluk Çağında Obezite

Obezite, vücut kütlesinin boy uzunluğuna göre çok daha fazla olmasıdır.

Günümüzde obezite, çocukluk çağının en sık görülen kronik hastalıklardan biri olarak kabul edilmektedir.

Nedenleri:

• Aile bireylerinde obezitenin varlığı
• Anne karnındaki ortam (yüksek kan şekeri, açlık)
• Yapılan çalışmalarda obezite görülme sıklığının anne sütü ile beslenen çocuklarda, anne sütü ile beslenmeyen çocuklara göre daha düşük oranlarda olduğu bildirilmiştir.
• Beslenme (erken süt çocuğu beslenmesi, yemek tarzı, damak tadı oluşması, hazır besin tüketimi, reklamlar vb.)
• Fiziksel aktivitede azalma (TV, bilgisayar başında fazla oturma vb.)
• Aile etmeni (ailenin beslenme alışkanlıkları, annenin çalışması, ekonomik nedenler vb.)
• Sosyal sorunlar (apartman yaşamı, kent yaşamında olumsuz çevre)
• Psikososyal etmenler (büyük aile, parçalanmış aile, yaşlı anne, tek çocuk vb.)

Obezitenin Yol Açtığı Sağlık Sorunları:

• Ergenlikten önce boyları ve kemik olgunlaşma düzeyleri yaşıtlarına göre ileridedir. Bu nedenle ergenlik belirtileri erken yaşta ortaya çıkar, büyüme de erken yaşta tamamlanır.
• Düztabanlık, bacaklarda eğrilik gibi ortopedik sorunlar sıklıkla izlenir.
• Deri kıvrımlarında ve bacak aralarında sürtünme sonucu pişikler görülür.
• Şişman erkek çocuklarda meme bölgesinde yağ toplanması görülür.
• Karın ve kalçalarda yağ fazlalığı nedeni ile deri çatlamaları gözlenir.
• Deri altı yağ dokusunun artışı ile deri enfeksiyonları gelişebilir.
• Soluk alıp vermede güçlük yaşanır.
• Kalp-damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet gibi hastalıkların çocukluk yaşlarda ortaya çıkmasına neden olur.

Ailenin Rolü:

• Çocuk ve gençler aileden model alarak ve ebeveynlerin yönlendirmeleri ile yeme alışkanlıklarını geliştirmektedir.
• Ailenin yemek adetleri (yemek masasının tv karşısında olması, büyük porsiyon, atıştırmalar vs.) ve fiziksel aktivite durumu çocukları da etkilemektedir.
• Ailenin ilgisizliği, aile bakımının yetersiz olması, düşük gelir gibi etkenler de yeme alışkanlıklarını belirlemektedir.
• Ebeveynlerin yoğun iş yaşamı ve telaşlı yaşam tarzı çocuğu ile daha az zaman geçirmesine, yemek hazırlama fırsatının azalmasına, çocukların tv, bilgisayar başında daha çok zaman geçirmesine ve dolayısıyla obezitenin artışına neden olmaktadır.
• Uygun şekilde bir takım düzenlemeler (yüksek kalorili yiyecekler bulundurulmamak, yağlı yiyecekleri sınırlandırılmak, meyve-sebze tüketimini düzenlemek, ekran başında geçen süre için limit koymak benzeri) ile çocuğa ihtiyacı olan ilgi ve destek sağlanmalıdır.
• Çocuklar, fiziksel aktivite düzeylerinin arttırılması yönünde teşvik edilmelidir.

Fast food besinler:

Demir, Kalsiyum, B2, A ve C vitamini ve posa yönünden yetersizdir.

Doymuş yağ, tuz, basit şeker ve kolesterol içeriği yüksektir.

 Kanserojen madde içeriği yüksektir.

 Aşırı kola ve meşrubat tüketimi şişmanlık ve diş çürüklerine neden olur.

 Kötü beslenme alışkanlığı yaparak uzun vadede beslenme sorunları oluşturur.